Jak i kiedy obserwować ptaki


Na to pytanie odpowiedź jest prosta - uważnie, zawsze i wszędzie.
Na początku obserwujemy ptaki mieszkające w sąsiedztwie, przez okno, przy karmniku, na pobliskim skwerze, podczas spaceru w parku, lesie, a nawet podczas pobytu na cmentarzu. Takie obserwacje nie przysparzają kłopotu ani nam, ani ptakom. Wydawałoby się, że są szczególne pory dnia czy roku, które sprzyjają obserwacjom. Nic bardziej błędnego. Czy wczesny ranek, czy zmierzch, lato czy zima, o każdej porze ptaki są bardzo intrygujące. Inne są ich zachowania o świcie, inne w upalny czy deszczowy dzień, inne kiedy mają na wychowaniu pisklęta, zupełnie inaczej zachowują się zimą.
Wygląd ptaków również różni się w zależności od pory roku. Inaczej wyglądają dorosłe inaczej młode, różnią się między sobą samice od samców jednego gatunku. Ptaki zmieniają swą szatę w zależności od sezonu np. w sezonie godowym ich szata jest najbogatsza, najbarwniejsza, najciekawsza, w tym też czasie śpiew ptaków jest najpiękniejszy.
Do obserwowania można przygotowywać się już w zimie, kiedy w karmniku kłębią się „pożeracze” wszystkiego co im wrzucimy. Można z niedużej odległości poznać najpospolitsze gatunki, które nie odleciały na południe tj. wróble, mazurki, sikorki, dzięcioły, dzwońce... . A kiedy odwiedzimy pobliski akwen, możemy tam spotkać łabędzie, krzyżówki, łyski, czernice, a może trafią się i inne gatunki ptactwa wodnego, które są u nas przelotem np. : świstuny, cyraneczki, głowienki.
Nadchodzi wiosna, zaczynają się przeloty ptaków które osiądą w naszym kraju, lecą więc w dużych stadach do miejsca przeznaczenia. Stada gęsi, łabędzie z szumem przelatujące wysoko nad głowami, to niezapomniane przeżycia. Niektóre zostają na naszym terenie, „zakładają rodzinę” wcześniej kokietując śpiewem, by wybranka serca zwróciła nań uwagę. W ptasim świecie to czas wrzawy, zamieszania, feerii barw i odgłosów.
Wiosna to przede wszystkim okres lęgowy, w czasie którego, obserwując ptaki musimy pamiętać, że niepokojone w gnieździe mogą porzucić młode, a również swoim postępowaniem możemy udostępnić drogę drapieżnikowi. Zachowujmy się więc tak, by nie narazić ptaka na stres czy niebezpieczeństwo. W lecie aktywność ptaków maleje; odchowywanie potomstwa, upały , wielość pożywienia nie skłaniają je do zbyt wielkiego wysiłku. Poza tym jest to pora wymiany upierzenia.
Na początku jesieni zaczynają się odloty na zimowiska. Wiele z gatunków zbiera się na sejmikach, oceniając swą kondycję, ćwiczą skrzydła do długich lotów, dobierają się w grupy.

Obserwując ptaki musimy pamiętać, że istnieje Kodeks Obserwatora Ptaków, który obowiązuje zarówno profesjonalistów jak i amatorów. Podstawową sprawą w rzeczonym Kodeksie jest wyższość interesu ptaków i ich środowiska nad interesami obserwatorów .
Wybierając się na obserwacje pamiętajmy, że w ptasim środowisku jesteśmy intruzami więc jak najmniej zakłócajmy ich spokój. Najlepiej byłoby gdyby ktoś wymyślił do obserwacji czapkę niewidkę, żebyśmy mogli widzieć i słyszeć nie będąc widzianymi i słyszanymi. Skoro nic takiego nie wynaleziono, starajmy się radzić sobie w inny sposób. Do obserwacji potrzebna jest lornetka, luneta, przez którą z odległości możemy obserwować ptaki, przydaje się przewodnik do oznaczania gatunków.
Prowadzone obserwacje należy zanotować w notatniku, jeśli nie znamy jakiegoś gatunku można zrobić szkic, zaznaczyć charakterystyczne szczegóły, które pomogą nam w późniejszym czasie zidentyfikować ptaka. Notatki powinny być rzetelne, winny zawierać informacje: temperatura, pogoda, godziny obserwacji, gdzie dokonano obserwacji. Świeżo zrobione obserwacje mogą się wydać mało ważne, ale gdy będą robione częściej i w dłuższym czasie pozwolą na zebranie wiedzy o mieszkańcach danej okolicy, określonego terenu i mogą służyć do dalszych badań tego terenu. Ubiór obserwatora jest bardzo istotny. Ważna jest kolorystyka, która powinna być utrzymana w kolorach ochronnych, tzn . nie rzucająca się w oczy.





Ryszard Danielecki